Aftësia e Netanyahut për të afruar publikun izraelit përmes afërsisë së supozuar ideologjike dhe personale me Trumpin, ka qenë prej kohësh një kartë e fortë, pasi shumica e izraelitëve e vlerësojnë mbështetjen amerikane mbi gjithçka
Nga Aluf BENN
Në përpjekjen e tij të suksesshme për t’u bërë kryeministri më jetëgjatë i Izraelit, Benjamin Netanyahu ka shfrytëzuar pasurinë e tij më të vlefshme: opozitën e pafuqishme të vendit. Ai i ka vendosur kundërshtarët kundër njëri-tjetrit, duke qëndruar në pushtet, ndërsa ata kanë mbetur të pafuqishëm dhe të parëndësishëm.
Netanyahu ka mbijetuar ndaj disa çështjeve për korrupsion, një procesi gjyqësor penal në vazhdim dhe zgjedhjeve të përsëritura. Edhe pas sulmit të papritur të Hamasit ndaj Izraelit më 7 tetor 2023, i cili çoi në luftën më të gjatë, më të përgjakshme dhe më shkatërruese në historinë e konfliktit arabo-izraelit, opozita nuk arriti të paraqesë një kërcënim politik ndaj Netanyahut. Këtë javë, Izraeli vazhdon ofensivën e zgjeruar nëpër Gazë, krahas një fushate të fuqishme bombardimesh. Në vend që të mbante përgjegjësinë për tragjedinë e paprecedentë dhe të shkarkohej me turp nga detyra, kryeministri është bërë edhe më i fuqishëm, duke zgjeruar koalicionin e tij qeverisës, duke hedhur poshtë çdo përgjegjësi për katastrofën dhe duke shkarkuar udhëheqësit e ushtrisë dhe të inteligjencës.
Opozita politike e Izraelit vuan nga një kontradiktë thelbësore. Ndërkohë që baza e pushtetit të Netanyahut është e bashkuar rreth një ideologjie të përbashkët që privilegjon të drejtat e hebrenjve dhe krijimin e një Izraeli të Madh, pala tjetër është e përçarë në synime të ndryshme, madje kundërshtare. Ka kundërshtarë të djathtë që mbështesin politikat nacionaliste të Netanyahut, por urrejnë udhëheqjen e tij. Ka centristë dhe të majtë sionistë që ëndërrojnë një vend liberal, laik dhe të modernizuar. Dhe, ka përfaqësues të pakicës arabe të Izraelit që kërkojnë shtetësi të barabartë.
Gjatë zgjedhjeve të vitit 2021, kundërshtarët e Netanyahut nga e djathta sioniste, qendra dhe e majta u bashkuan dhe përfshinë një parti arabe në koalicion, duke arritur të formojnë një qeveri “ndryshimi” nën drejtimin e Naftali Bennettit dhe Yair Lapidit. Fatkeqësisht, arritja e tyre zgjati pak. Për të fshehur dallimet ideologjike, partnerët e qeverisë së ndryshimit ranë dakord të shmangnin çështjet më të thella të vendit: çështjen palestineze dhe rolin e fesë në jetën publike. Por, anashkalimi i problemeve më të mëdha kombëtare ishte një zgjidhje e përkohshme dhe qeveria u rrëzua, duke çuar në zgjedhje të parakohshme vitin pasues.
Në vend që të bashkoheshin gjatë kësaj fushate, kundërshtarët e Netanyahut u përçanë edhe më shumë, ndërsa ai punoi fort për të fituar çdo votë të mundshme nga e djathta. Rezultati i pashmangshëm ishte një fitore dërrmuese për bllokun e Netanyahut, i përbërë nga partia e tij Likud dhe partnerët e ekstremit të djathtë dhe ultra-ortodoksë.
Pasi mori drejtimin, Netanyahu nuk humbi kohë dhe nisi “grushtin e tij të shtetit”, duke shtyrë përpara ndryshimet që dobësojnë gjyqësorin dhe institucionet shtetërore, për të fituar më shumë pushtet. Kur shpërtheu lufta, Netanyahu fillimisht u trondit, por nuk e humbi kurrë sensin e tij politik. Ai e përçau partinë kryesore opozitare, përmes emërimeve ministrore dhe në kabinet të rivalëve, si dhe duke zgjeruar shumicën e koalicionit të tij.
Politika e tij e luftës ka qenë jashtëzakonisht popullore në mesin e shumicës hebraike të Izraelit. Thirrjet për urinë masive, shkatërrimin dhe dëbimin e palestinezëve në Gazë janë bërë pjesë e diskursit kryesor. Ka pasur kundërshtime lidhur me fatin e pengjeve izraelite të mbajtura nga Hamasi, për të cilat Netanyahu refuzon të bëjë shkëmbime në këmbim të ndalimit të luftës dhe tërheqjes së ushtrisë izraelite nga Gaza. Familjet e pengjeve dhe vetë të liruarit janë bërë qendra e vëmendjes, në vend të liderit formal të opozitës. Popullsia arabe ka mbështetur një armëpushim të menjëhershëm, por është heshtur përmes një shtypjeje ndaj lirisë së shprehjes. Së fundmi, kur Netanyahu ka propozuar lejimin e ndihmave humanitare në Gazë, ministri i tij i Sigurisë Kombëtare nga e djathta ekstreme, Itamar Ben-Gvir, e ka quajtur këtë një “gabim të rëndë”. Po ashtu, janë shtuar zërat kundër zgjerimit të luftës dhe kundër një okupimi total të Gazës, por Netanyahu i kushton më shumë vëmendje kritikave që vijnë brenda bazës së tij.
Opozita e rrënuar dhe mbështetësit e saj po kapen pas dy rrezeve shprese: një shpërbërje e koalicionit dhe një lidership alternativ. Koalicioni është i përçarë për shkak të përjashtimit të komunitetit ultra-ortodoks nga shërbimi ushtarak. Ushtria ka nevojë për rekrutë për të mbushur radhët e saj në një luftë që duket e pafund, dhe sionistët fetarë – një demografi dominuese në forcat luftarake – e urrejnë këtë padrejtësi të dukshme. Netanyahu ka arritur t’i bindë të dyja palët fetare se nëse koalicioni shpërbëhet nga kjo përplasje, ata do të humbasin pushtetin.
Shpresa tjetër është një udhëheqje e re. Ylli në ngjitje i opozitës është ish-kryeministri Bennett, një figurë e së djathtës që tërheq votuesit e zhgënjyer të Netanyahut. Duke ndier zhvendosjen e opinionit publik drejt së djathtës dhe për të kapërcyer dobësinë e tij të mëparshme, ai shpalli se koalicioni i tij i ardhshëm nuk do të përfshijë një parti arabe. Nga ana tjetër, Yair Golan, lider i partisë Demokratët, ish-gjeneral i Forcave Mbrojtëse të Izraelit dhe hero i 7 Tetorit, ka bashkuar të majtën sioniste. Ai ka bërë thirrje për ndalimin e luftës, ka shprehur mbështetje për zgjidhje me dy shtete (edhe pse “jo tani”) dhe ka deklaruar gatishmërinë për të bashkëpunuar me një parti arabe.
Pavarësisht rritjes së popullaritetit të tyre, si Bennetti ashtu edhe Golani duhet të fitojnë pranimin dhe mbështetjen e partive dhe liderëve të tjerë të opozitës. Dhe, më e rëndësishmja, ata duhet të ofrojnë një vizion bindës për pasluftën në Izrael – një vizion për shërimin e ndarjeve shoqërore, rindërtimin e komuniteteve të shkatërruara kufitare, forcimin e të drejtave civile dhe institucioneve shtetërore, si dhe ringjalljen e një procesi paqeje.
Një platformë e tillë shpresëdhënëse politike, deri vonë do të ishte konsideruar e pamundur në një Izrael të goditur nga lufta, ku mediat vazhdojnë të përsërisin tmerrin e 7 Tetorit. Por, në ditët e fundit, izraelitët “anti-Bibi” kanë zbuluar një aleat të ri dhe befasues: Donald Trumpin. Presidenti amerikan u shfaq papritmas si një ndërmjetës dhe negociator rajonal i paqes, duke anashkaluar kryeministrin izraelit në fushatën e tij të gjerë diplomatike, në të cilën të dërguarit amerikanë po negociojnë drejtpërdrejt me armiqtë kryesorë të Izraelit në Iran, Jemen dhe Hamas.
Aftësia e Netanyahut për të afruar publikun izraelit përmes afërsisë së supozuar ideologjike dhe personale me Trumpin, ka qenë prej kohësh një kartë e fortë, pasi shumica e izraelitëve e vlerësojnë mbështetjen amerikane mbi gjithçka. Por, tani, i lidhur ngushtë me partnerët e tij të ekstremit të djathtë për të përshkallëzuar luftën, politika e Netanyahut është bërë një pengesë për Pax Trumpiana-n në Lindjen e Mesme.
A do t’u japë një jetë të re “anti-bibistëve” të Izraelit qëndrimi i ftohtë i presidentit ndaj aleatit të tij të mëparshëm?
