Shkup, 11 shtator – Diskriminimi vazhdon të jetë pengesa kryesore për avancimin dhe integrimin e brendshëm të Maqedonisë së Veriut. Se ka diskriminim dhe se të rinjtë janë të prekur këtë më së miri e vërteton e dëshmon hulumtimi i fundit i përgatitur nga Misioni i OSBE-së në Shkup. Për të rinjtë e Maqedonisë së Veriut, përkatësia etnike është baza e parë e diskriminimit, pasuar nga përkatësia politike dhe statusi ekonomik. Raportimi i diskriminimit nuk është i zakonshëm te të rinjtë në vend, duke sinjalizuar ndërgjegjësimin e pamjaftueshëm të institucioneve përgjegjëse për të luftuar diskriminimin, si dhe mungesën e besimit në procedurat për mbrojtje nga diskriminimi. Gjithashtu, pjesëmarrja e të rinjve në komunitet është në nivel shumë të ulët. Diskriminimi i të rinjve nuk është risi pasi ka qenë praktikë e më hershme kur të rinjtë janë shfrytëzuar për qëllime politike e më pastaj janë lënë larg vendimmarrjes,shkruan Zhurnal.
Përkatësia etnike bazë e parë e diskriminimit te rinia e RMV-së –
Sipas 31% të të rinjve të anketuar, origjina etnike është arsyeja e parë për diskriminim te të rinjtë, ndjekur nga 21% e të anketuarve që besojnë se statusi ekonomik është arsyeja kryesore e diskriminimit dhe 17% që besojnë se përkatësia politike është arsyeja e parë për diskriminim. 24% e të anketuarve zgjedhin statusin ekonomik si bazë e dytë për diskriminim, dhe më pas përkatësia politike dhe paaftësia si bazë e dytë për diskriminim.
19% e të rinjve në grup-moshën 25 – 29 vjeç, konsiderojnë statusin ekonomik dhe përkatësinë politike si bazë të parë për diskriminim. Në mënyrë të konsiderueshme përqindja më e madhe e të rinjve romë (50%) dhe shqiptarëve (40%) besojnë se përkatësia etnike është baza e parë për diskriminim, krahasuar me 26% të maqedonasve.
Në rajonin e Vardarit, Jugperëndimit dhe Pellagonisë, përkatësia etnike nuk është zgjedhur si baza e parë për diskriminim. Gjegjësisht, 34% e të rinjve nga rajoni i Vardarit e konsiderojnë përkatësinë politike si arsyen e parë të diskriminimit. Në rajonin e Jugperëndimit, për 26% të të rinjve, orientimi seksual është baza e parë e diskriminimit. Në rajonin Juglindor, feja shfaqet si baza e parë për diskriminim së bashku me gjendjen ekonomike.
Sa i përket arsyes së dytë më të zakonshme për diskriminim, vajzat e reja nga marrja e mostrës besojnë se aftësia e kufizuar është më e zakonshme në krahasim me përkatësinë politike. Aftësia e kufizuar është gjithashtu arsyeja më e zakonshme e diskriminimit te të rinjtë nga 15 deri në 18 vjeç. Feja është bazë më e zakonshme për diskriminimin ndaj shqiptarëve në krahasim me aftësinë e kufizuar dhe përkatësinë politike. Për maqedonasit, aftësia e kufizuar është një bazë më e shpeshtë për diskriminim në krahasim me shqiptarët dhe grupet e tjera etnike. Gjinia shfaqet si një bazë tjetër për diskriminim në rajonin e Pollogut. Në rajonin Verilindor, përkatësia politike është baza e dytë më e zakonshme për diskriminim në krahasim me rajonet e tjera, ku dominon statusi ekonomik si baza e dytë më e zakonshme për diskriminim.
Diskriminimi më i pranishëm në rajonet e banuara me shqiptarë –
Diskriminimi është dukshëm i pranishëm, veçanërisht në rajonin e Pollogut (17%), Lindor (16%) dhe Juglindor (16%). Është interesante se 15% e të anketuarve nga rajoni i Pollogut refuzojnë t’i përgjigjen kësaj pyetjeje, gjë që mund të sinjalizojë se diskriminimi është edhe më i madh, por të anketuarit nuk e ndjejnë atë të sigurt për të raportuar.
Përvojat e të anketuarve që janë diskriminuar ose kanë ndjerë diskriminim konfirmojnë në mënyrë diskriminuese perceptimin e përgjithshëm të bazave më të zakonshme për diskriminim mes të rinjve. Në veçanti, 33% e të rinjve ishin të diskriminuar sipas përkatësisë etnike, e ndjekur nga statusi ekonomik (19%) dhe përkatësia politike (13%).
Për vajzat, gjinia është arsyeja e dytë më e zakonshme për diskriminim. Statusi ekonomik është arsyeja e parë e diskriminimit në grup-moshën nga 15 deri në 18 vjeç. Për maqedonasit, statusi ekonomik është një arsye më e fortë për diskriminim krahasuar me shqiptarët dhe grupet etnike të tjera që kryesisht diskriminohen sipas përkatësisë etnike.
Edhe pse 11% e të rinjve në anketë ishin diskriminuar, vetëm 1% paraqitën ankesë në institucionet si Avokati i Popullit apo Komisioni për Parandalimin dhe Mbrojtjen nga Diskriminimi. Në rajonin e Pollogut, 6% raportuan diskriminim, ndërsa 4% e Shqiptarëve gjithashtu raportuan diskriminim krahasuar me përqindjet më të vogla të maqedonasve dhe grupeve të tjera etnike. Një bazë tjetër e përmendur shpesh për diskriminim është pamja fizike dhe stili i veshjes së të rinjve. Këto baza u diskutuan kryesisht nga pjesëmarrësit në fokus grupe.
Rekomandimet e hulumtimit –
Vendimmarrësit duhet të përfshijnë të rinjtë në zhvillimin e politikave bazuar në dëshmi në lidhje me sigurinë. Është jashtëzakonisht e rëndësishme që të rinjtë të përfshihen në identifikimin e rreziqeve të sigurisë në nivel lokal dhe kombëtar dhe në hartimin e zgjidhjeve të përshtatura me nevojat dhe specifikat e rajoneve dhe komuniteteve lokale.
Ligji për Pjesëmarrjen e të Rinjve dhe Politikat Rinore duhet të zbatohen për të rregulluar përfshirjen dhe angazhimin e të rinjve në nivel nacional dhe lokal në proceset e vendimmarrjes.
Autoritetet lokale duhet të japin një rol të rëndësishëm për këshillat rinore lokale të krijuara dhe të ndajnë fonde për funksionimin e tyre të duhur. Në ato komuna ku nuk ka këshilla rinore lokale, duhet të formohen sipas dispozitave ligjore të Ligjit për Pjesëmarrjen e të Rinjve dhe Politikat Rinore. Përveç kësaj, Strategjitë lokale për të rinj duhet të jenë në përputhje me Strategjinë nacionale për të rinj dhe t’i kushtojnë një fokus të veçantë fushës së sigurisë.
Qeveria duhet të ndajë mjete të mjaftueshme për zbatimin e Ligjit për mbrojtje nga diskriminimi dhe t’i sigurojë Komisionit për Parandalimin dhe Mbrojtjen nga Diskriminimi logjistikën e duhur dhe mbështetjen për realizimin e plotë të rolit të tij. Të dhënat për rastet e diskriminimit të të rinjve duhet të zbërthehen, analizohen dhe të publikohen në mënyrë të duhur.
Ndryshe, grupi i synuar për këtë hulumtim ishin të rinjtë në moshën 15 deri në 29 vjeç nga Republika e Maqedonisë së Veriut. Gjithsej 1,235 të anketuar janë përfshirë në mostrën e anketës telefonike. Përveç kësaj, ekipi i hulumtuesve kreu pesë (5) intervista gjysmë të strukturuara me palët e interesuara dhe tetë (8) diskutime me fokus grupe në qytetin e Shkupit (2 fokus grupe), në Manastir, Tetovë, Sveti Nikollë, Shtip, Strumicë dhe Strugë, duke përfshirë në total 63 pjesëmarrës. Anketa është zhvilluar gjatë periudhës nga 27 shtator deri më 10 tetor 2023, ndërsa diskutimet në fokus grupet janë mbajtur nga 4 deri më 26 tetor 2023.
Hulumtimin e plotë mund ta lexoni këtu.
